Tungud kawajiban sin asawa pa bana

Pangasubu:
Nurshaima Muslimah

     Assalamu alaykum warakhmatullahi wabarakatuhu pa mga kaguruhan sin kami saplag pa manga tarbilang (members) sin tumpukan ini. aun aku ini biya' maniyu'-tiyu' hipangaru, ha biya' ka-mu' ini bangsa fatimah, ha tungud bang tagapaghula'hula' na. 

     Unu in manga kiyawajiban  ka-mu' pa kabanahan sin kami? Iban unu in mapatut subay hinangun sin kami bat supaya kumamdus in paglasa ka-mu' sin bana namu' amun di' kami pag-asawahan dugaing? Magsukul (Shukran) iban maap da kuman bang way naka amu in pangasubu ku . Jazakallahu khairan.

Jawab:
Najs Sarail Tahir

Wa alaykum mussalam wa rahkmatullahi wa barakaatuhu..

Masha`ALLAH malingkat mga sual ini..

BISMILLAAHIRRAHMAN NIRRAHEEM..

Muna-muna subay ingatun natu' ha tungud sin paghula'-hula' duun naka Usug atawa Babai aun manga HUKUK haq kawajiban subay hitunay sin duwa pihak.

Paggah in sual hatungud sin babai sabbutun natuh in mga kawajiban sin babai ha BANA niya,

• 1.) ATTHO`AH - Pagtaat sin asawa ha bana niya, in ini dain ha manga kawajiban sahalga'- halga' sin asawa amuin subay siya magtaat ha bana niya. Hadith sin Rasul(sallallahu alayhi wassalam);

Daing kan Abiy Huraira,
"ANNIN NABIY SAW QA`LA: LAW KUNTU A`MIRAN AHADAN AN YASJUDA LIAHADIN LA AMARTUL MAR`ATA AN TASJUDA LIZAWJIHA". (rawahu Tirmidhi waqala hadithun hasanun saheh) 

Ma'na niya: Daing kan Abi huraira daing ha Rasul ( sallallahu alayhi wassalam ) laung niya;

Bangsadja aun gaus ku dumaak ha hangkatau pasujurun pa hangkatau, tantu daakun ku in asawa pasujurun ha bana niya.
     Hatiniya kinaya amuin subay tuud in Babai magtaat ha bana niya. Bukun in maksud di sumujud biya' sujud sambahayang sabab di' makajari in manusiya sumujud ha unu-unu na malaingkan tuput sadja pa ALLAH. Adapun in ini piyang upama sadja sin Rasul

 ( sallallahu alayhi wassalam ) hasupaya kapahaman in kalagguan sin pagtaat sin asawa pa bana niya.

     In pagtaat sin asawa pa bana niya salagguh pahala, madawhat niya magsabab sin hikasud niya surga'. Hadith sin Rasul (sallallahu alayhi wassalam);Daing kan Abiy huraira
"QALA RASUL SAW: IZA SALLATIL MAR`ATU KHAMSAHA, WA HASSANAT FARJAHA, WA ATHO`AT BAHLAHA, DAKHALAT MIN AYYI ABWABIL JANNATI SHA`AT". (Bukhari wa Muslim).
Ma'na niya:

Daing kan Abi huraira sabda sin Rasul

(sallallahu alayhi wassalam) : Apabila in Babai hitindug niya in sambahayang lima waktu, iban parihalaun niya in aurat niya, iban magtaat siya ha bana niya, na, maabut ha adlaw Qiyama sumud siya atawa pasurun siya surga' ha unu-unu lawang surga' kabayaan niya suran.

     Adapun in pagtaat ha bana taga jangkaan atawa kan tubtuban, tuput sadja pa hinang marayaw, bukun pa hinang ma'siyat atawa langgal sara' pa ALLAHU subhanahu wa ta'ala.

• 2.) AN TAQARRA FIL BAYTI, WALA TAKHRUJ ILLA BIZNIHI - Subay in asawa amuin tumutug ha bay, iban di' gumuwa manaw malaingkan subay aun Izin, daakan, baid, tugut(permission) sin bana niya,

Parman sin ALLAH;
"Waqarna fi buyuwtikunna wala tabarrajna tabarrujal jahiliyyatil uwlah" (Ah-zaab 33)
Ma'na sin Ayat:
in ini pangdaaki sin ALLAH pa mga Ummahatul Muhminin lapay na pakatan kababaihan Muslima Muhmina.Laung sin ALLAHU subhanahu wa ta'ala;
Iban Tumutug sin ha kabay-bayan nila, di' sila gumuwa malaingkan bang aun hajat nila kalagihan nila, iban ayaw nila hipatampal, hipadisplay in manga lingkat nila, dayaw nila pangaringari nila, biya' sin pagtampal pagpadisplay sin manga kababaihan ha JAMAN JAHILIYYA nakauna..

• 3.) AN TUTHIY`AHA IZA DAA`HA LIFIRA`SHIHA - Amuin subay siya magtaat bang siya tawagun sin bana niya mawn pa kantil atawa kama, ma'lum na ini katuh niyu, tabiyah mayan.

     In ini wajib ha asawa amuin subay niya dulan in BANA niya ha Unu Unu time siya kalagihan tawagun sin bana niya misan pa Unu in kabisiha niya,Nasabbut ha HADITH, 

Daing kan Abiy Alih anna Rasulullahi 

sallallahu alayhi wassalam qala;: 

"IZA DAAR RAJULU ZAWJATAHU LIHA`JATIHI FAL TAHTIHI WAIN KANAT ALAT TANNUWRI"(rawahu Tirmidhi wa Annasaih hadisun hasanun saheh).
Ma'na sin Hadith:
Daing kan Abi Alih, sabunnal tuud in

Rasulullahi

sallallahu alayhi wassalam nagsabda laung niya; 

"Apabila in Usug taabbitun niya tawagun niya in asawa niya maun pa hajat niya hatiniya (JIMAH) na! subay madtu mag us-us in asawa niya, misan pa in kaawnan niya sahbu ha dapulan". 

     Adapun bang simagga' in asawa ha Panaabbiti sin Bana niya maun pa kanapsuhan niya, na! Laung sin 

Rasulullah (

sallallahu alayhi wassalam ) Daing kan abiy Huraira:

"QALA RASULULLAHI SAW IZA DAAR RAJULU IMRAATAHU ILA FIRA`SHIHI FALAM TAHTIHI FABA`TA GADBA`NA ALAIHA LAANATHAL MALAIKATU HATTA TUSBIHA"(mutafaqqun Alaihi)
Ma'na sin hadith:
dyn kan Abi Huraira sabda sin Rasul saw:
Apabila taabbitun tawagun sin Usug in Asawa niya pa kantil atawa Kama ha maksud humulid kaniya ubus in asawa sumaggah dih mabayah ubus maawn ha Bana niya in Dugal sambil makatug na sadja,nah!Suknaan in babai yaun sin mga Malaikat sampay duma2ng in waktu mainaat,
nasabbut ha hambuuk riwayat:
nah sahingga in ha taas sin langit dugalan ha asawa yaun dayn ha sabab sin walah niya diyuhulan in kanapsuhan sin Bana niya, sahing maig in dugal kaniya sin mga malaikat panuknai kaniya bang siya Maapun na sin Bana niya..
Biyah na sin Agi bang malaikat in Manukna manglahnati tantuh mustajab sabab taimaun cin ALLAH in duwaa nila..

Anduh Magmaap man kamu mga kataimanghuran fatimah bng awn bissara bukun Marayaw dungugun in iyan sarah in kamu magpasampay sadja cin kawajiban ayaw nyu kawaa pa Mangih,

sugpatan ku mayan balik 7 pitu sayan in Taud sin kawajiban sin babai ha bana niya
3 pa in nasabbut natuh malawm na dum kunsuman sugpatan..
Kasilasa pa katan.

• 4.) AN LA TAH`ZANA LI AHADIN AN YADKHULA MANZILAHU ILLA BIIZNIHI - Amuin dih in Asawa makajari dumihil permission izin mag pasud pa lawm bay ha hangkatau malaingkan bang awn izin,baid,permission dayn ha BANA niya, iban dih makajari magpasud in asawa ha tau kalisuan atawa kadugalan sin bana niya..

Nasabbut ha hadith:
(QALA RASULULLAAHI SAW: WAINNA LAKUM ALAIHINNA AN LA YUTIANNA FURUSHAKUM AHADAN TAKRAHUWNAHU.)
(rawahu Muslim)

mahna sin HADITH: lawng hi imam NAWAWI Rh
sabda sin Rasul saw:
dih makajari in mga sila Kaasawahan magpasud dumihil Permission ha hambuuk tau kalisuan sin kabanahan nila, sibuh da in kaawnan sin tau yaun Tau dugaing usug naka atawa babai atawa lahasiya sin Asawa, dh makajari pasurun niya bng in tau yaun Kalisuan sin BANA niya, makajari siya magpasud pa bay bang kiya iingatan niya in tau yaun dih da kalisuan atawa kadugalan sin Bana niya, Amuin kabiyak sahan da sin bana niya pag pasurun pa bay niya..

Nasabbut ha HADITH
dyn kan Abiy huraira QALA RASUL SAW: LA TAHZANIL MAR`ATU FI BAITI ZAWJIHA WA HUWA SHAHIDUN ILLA BIIZNIHI.
(rawahu Muslim)

mahna niya:
ayaw dumihil izin, permission in Asawa magpasud pa bay sin Bana niya bang yaun da in bana niya ha bay malaingkan subay labay dyn ha Izin permission atawa baid dyn ha bana niya,

lawng hi Imam NAWAWIY dih 2ud makajari dumihil izin in Asawa magpasud pa bay bang in bana niya walah duun upama ha Panawan malaingkan subay awn Permissi0n dyn kaniya,dh niya makajari taabbi2n pasakatun pasurun bng dih niya Matantu in Ridah sin Bana niya ha Tau yaun, Adapun bang kiya iingatan niya amuin Ridah sin bana niya ha tau yaun wayra sah niya in Pasurun niya, biyah nasin upama kabiyaksahan da magsud mawn pa bay bng duun in bana amuin Ridah da siya..

Upama niya bng awn tau mamisita mawn ha walah duun in BANA niya ubus in tau yaun walah niya kiya ingatan unu Ridah ka in bana niya pasurun tabbitun atawa dih.?
Nah in hinangun sin Asawa dih nya pasurun taabbi2n pa bay, subay niya baitaan in tau yaun upama niya:
(Anduh magmaap man kaw walah pa di in BANA ku dih aku makapasud makatabbit kaimu, balik mayan kaw bng dumatung na in BANA ku..)
adapun Upama niya MAHRAM da sin BANA atawa MAHRAM niya in yaun wayra sah niya ayaw sadja bng asal kalisuan Kastulan sin bana nya msan pa Mahram dih da makajari Pasurun..

• 5.) AN TAQUWMA BI KHIDMATIHI - Subay in Asawa parihalaun Ayuputun niya servan niya in BANA niya..in ini dayn mga HAK kawajiban salagguh lagguh amuin Pag Ayuput,pag Serve pagparihala cin Asawa ha BANA niya, biyah nasin Pag Adjal pag dakdak pag ayuput sin lawm bay, bang dumatung in bana upama hapag hinangan, mag2y san sampangun siyumun hatuktuk in bana iban Pamayhuan nag uUyum2x sapu sapuh, bang awn dapat siya pa in umig badju ha bana ampa niya kawaan towel upama trapuhan in hulas sin bana bihan, ampa niya asubuhun ha bissara mahanunut lamma lambut,upama,(rang.,or gah.,or lasa.. Atawa h0n, Unu mag iyan kaw rang Tubig? atawa juice?atawa kan kahawa? timplahan tkw Rang?) atawa bng mahapdi in bana mabutang na siya pag kaun ampa sila mag sawu kumaun ibn sin BANA niya..

In mga nasabbut ini WALLAAHI bng nahinang sin mga ka Asawahan ha bana nila ampa nila agaran sin Dayaw addat, sweet kaagi iban malambing mahanunut lamma lambut in bissara ha kabanahan nila iban halawm sadja sila sin Panglanuh2x sin Pamaranan ibn panamung nila pag palingkat2x pag pangari2x nila ha kabanahan nila.!
TANTU TUUD dih makapikil mag Asawa dugaing in kabanahan nila dih na sila lawagan limbang sin kabanahan nila puas dayn ha Gantaan sin ALLAH SWT..

• 6.) AN TAHFAZAHU FI IRDIHA WA AWLADIHI WA MA`LIHI - Amuin subay Parihalaun sin Asawa in Kasipugan sin BANA niya ibn sin Awrat niya amuin magsabab hika ngih sin sasabutan ha BANA niya, iban parihalaun niya in ANAK nila iban ALTAH sin BANA niya.. 

     Di hayni dyn ha mga hak wajib ha babai in Parulihun ibn hallian in kasipugan cn BANA niya, iban Subay nila parulihun In Mga Anak nila ayuputun marayaw, Tarbiyahun Pin2ruun cin TARBIYYA ISLAMIYYA damikyan subay niya Parihalaun n Altah cn Bana niya amuin parayawun n pagtawuh ibn dh Usibaan ibn subay siya mamaid bng siya gumas2 ha Altah cn bana niya..

• 7.) AN TASHKURA LAHU, WA TAJHAD FADLAHU WA TUA`SHIRAHU BIL MAH`RUWF - subay ha Asawa amuin Magsukul siya ha bana niya hakatan sin kiyadihil kaniya, kiyapag napaka kaniya, iban subay niya dih ign0run in mga Parakala nahinang kaniya karayawan kiya Anug harah kaniya sin Bana niya,subay niya yat2 pagsukulan ha bana niya..iban subay siya Magparayaw rayaw sawumbibihun niya in bana niya ha Sarayaw rayaw pangaddatan, sarayaw rayaw paghulah hulah pag sawmbibi..

Amuyan in kawajiban sin mga BABAI ha KABANAHAN nila..

     Shukran kaniyu katan, magmaap mayan kamu bang aun wala' imamu iban bang nahuli( late ) in sugpat sin jawab ha sual niyu.

WALLAAHU AHLAM.! sahawihun man sin kaguruhan..

•