Ummu Sulaym Binto Abderrauf
asslmualykm warahmatullahi wabarakatuho ha tiranan lbi lubah na ha mga kaguruhan ..mbyah ako humati sin parkalah tudju ha byah kmo kababaehan tga paghula in bana ko mbyah mg asawa puas dying kkoh bkun hasabab aun kta nya ksallaan kkoh lbi lubah na ha shara sin tuhan ibn ha kapatut nya mri kkoh .sah dh ako mabyah sin mgasawa sya dugaing dying kakh psalan mbugah ako mkahinang langgal shara byahna sin pg abughoh uno yad2 tuan awunnabaha kpatut sin byah kamo tumahga lgi in bbae asawahun nya ng eebadat da isb pa tuhan ?bng way kapatut nmuh mamahgahi ..na dulanna namoh na tymaun namuh na insharah in shaallah ,maaf tuan mahbah nyan n pngasubu ko ..mgsukol
Jawab:
In topic ini, in bunnal niya, amu ini in mangda-hi katu' pa pag-discuss, labi awla na ha mga sila bukun muslim.
WAJIB subay hitau' natu' hapangatayan, in Allahu Taala bang siya magbutang sin huk...uman hikarayaw sadja sin tiyap-tiyap hangka tau dain katu' niyu, sabab siya in makahati sin katan pakaradjaan taniyu, di' natu' kaingatan sabab bukun kitaniyu in nagpapanjari sin ginhawa baran taniyu, tuhan natu' Rabbul a-lameen in nagpapanjari katu' taniyu, hasabab yadtu, siya in labi maka-ingat sin katan pakaradjaan ta niyu hikarayaw katu' atawa hikangi'.
In Islam, way siya nag-pa WAJIB atawa nagpa FARDU' (mandatory) ha mga kausugan amuin subay makalabi dain ha hambuuk in asawa nila, in mag-asawa labi dain ha hambuuk, JIYARI sin shara' MUBAH (allowed) bang jumatu in parkala' amuin subay tuud kadugangan sin usug in asawa niya, in parakala' ini mahang siya jumatu malaingkan liddarura faqat (in case of necessity).
In pagkalua di' siya jumatu, malaingkan subay maglabi in taud sin babae dayin sin usug, unu in purpose? hasupaya way makapin babae muslimah, mu'minah ha society malaingkan taga bana katan, hasupaya masalamat in society daing ha pangaddatan malummi' (in maksud ku makalayu' dain ha hinang ma'siyat).
In Allahu Taala nagbutang siya hukuman sin pagkalua, malaingkan way niya iyukab bang ibarat lawang, amuin hisiyu-siyu na sadja in mabaya' sumuwd welcome siya, sabab bang ukabun niya tantu mahalu-bilu (disorder) in society, malaingkan dihilan niya condition (sharat) hisiyu-siyu ma-awn duun kaniya in condition (sharat) ini, amuna in mapa a-dil (justice) niya in mga ka-asawahan niya, in siya welcome siya umukab sin lawang ini.
Bang in bana mu kagausan niya in mapa-adil (justice) kamu karuwa, jiyari sin sara' in gumanap siya, sabab in hukuman sin pagpataud asawa Mubah (allowed) siya. Wayruun kapatut sin Baba-i mamahgangi kaniya, ha farman sin Allahu Ta'aala:
قال تعالى : {فَانكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلاَّ تَعُولُواْ }النساء : الآية (3)
"Marry women of your choice, Two or three or four; but if ye fear that ye shall not be able to deal justly (with them), then only one, or (a captive) that your right hands possess, that will be more suitable, to prevent you from doing injustice".
In a-yat jiyari niya in mag-asawa labi daing ha hambuuk, sumagawa' with condition, unu in condition? Amuna in justice between wives, bang sawpama di' maaun in kaa-dilan, in pag-asawa labi dain ha hambuuk HARAM, WAJIB ha usug in hambuuk na sadja. (But if ye fear that ye shall not be able to deal justly (with them), then only one,).
Unu in pagbahasahun ka-adilan nasabbut halaum sin Qur-an?
1.) KAADILAN WAJIB (obligatory justice).
Amuna in (sarat) condition sin mag-asawa labi dayin ha hambuuk.
Hatiniya: Amuin kaga-usan sin tiyap-tiyap usug dain ha pagbahagi' sin adlawan ha antara' sin ka-asawahan nila, nafaqa, bay, tamungun, pagsawmadja, pangaddatan dayin ha kaul iban fiil, dihilan nila in tiyap-tiyap ka-asawahan nila adlawan, papagsibu-un niya ha katan sambil uyum katawa iban pa sin dugaing dayin didtu, Bang sawpama di' niya mahinang in nasabbut yan magdusa siya pa Allahu Taala, iban mahinang siya tau ja-lim (ma-nganyaya), siksa-un siya ha adlaw mahuli.
Di haini nagsabda in panghu' natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam):
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « مَنْ كَانَ لَهُ امْرَأَتَانِ يَمِيلُ لإِحْدَاهُمَا عَلَى الأُخْرَى جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَحَدُ شِقَّيْهِ مَائِلٌ » النسائي باب عشرة النساء (3394)
Hatiniya:
"Hisiyu-siyu in awun asawa niya duwa, ampa mapalabi niya in hambuuk dayin kanila ruwa (biya' na sin nasabbut ku hataas yan), dumatung siya pa adlaw mahuli in hansipak baran niya nakikiring atawa natutungki' ".
Andu' mangi' laung lupa sin tau bang siya natutungki' atawa nakikiring :p, na', bang kamu di' da mabaya' mahinang panget ha adlaw mahuli subay pa-awnun niyu in ka-adilan (justice) ha antara' sin kaasawahan niyu.
In tau isab di' niya anyayahun in kaasawahan niya unu in tungbas kaniya? Nasabbut ha hadith sin Rasulullah (sallahu alayhi wasallam)..
« إِنَّ الْمُقْسِطِينَ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى عَلَى مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ» اخرجه مسلم واحمد و النسائي ، عن ابن عمرو رضي الله عنهما
Hatiniya:
"In mga sila a-dil dumatung pa adlaw mahuli (hadarat sin Allahu Taala) palingkurun sila ha mimbal piyapanjari siya dayin ha sahaya."
Bang kamu mabaya' makalingkud ha mimbal piyapanjari dayin ha sahaya pagpaa-dil kamu hakatan pakaradjaan niyu lamud na in pag-paadil ha mga ka-asawahan niyu. Bisan kamu kamu bukun malingkat usug di ha dunya, pagdatung niyu pa adlaw mahuli malingkat usug kamu, sabab palingkurun kamu hataas mimbal piyapanjari dayin ha sahaya.
2.) UNACHIEVABLE (Hatiniya di' kagausan sin kausugan).
In ini di' makata'ga ha pag-asawa labi dayin ha hambuuk, amuna in nasabbut ha farman sin Allahu Taala:
قال تعالى { وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا
كَالْمُعَلَّقَةِ وَإِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا } النساء : الآية (129)
"Ye are never able to be fair and just as between women, even if it is your ardent desire: But turn not away (from a woman) altogether, so as to leave her (as it were) hanging (in the air). If ye come to a friendly understanding, and practice self-restraint, Allah is Oft-forgiving, Most Merciful."
Dayin hasabab yan, pagka' UNACHIEVABLE siya di' kagausan sin usug, di' sila magdusa, kitaa niyu ba jiyari niya in mamalling pa hambuuk asawa (turn away from a woman), {But turn not away (from a woman) altogether} bang sadja wayruun word (كُلَّ) (altogether), asal di' tuud manjari mamalling, ha sabab sin ( كُلَ) (altogether) jiyari in mamalling (turn away from a woman) sumagawa' bukun sobra, mayta'? sabab bang makasobra in palling, mangdahi pa kaanyayahan, sabab bang kaw didtu na sadja ha hambuuk babae, mahinang in hambuuk yadtu biya' sapantun nagagantung wayruun bana, sabab didtu na sadja in usug ha hambuuk asawa niya, amu ini in pag-iyanun sin Qur'an ( فَتَذَرُوهَاكَالْمُعَلَّقَ
In mapantuk ha bahasa arab, kahatihan niya ini.
In kaadilan ini timindug siya ha feelings, affections, emotions and love, in katan ini pakaradjaan di' macontrol sin manusiya', hasab yadtu maapun sila sin Allahu taala.
Maksud niya:
Awun waktu in lasa sin usug ha asawa niya hambuuk makalabi, aun waktu in inclination sin usug pa hambuuk asawa niya makalabi, di ha ini way piyawajib (obligatory) sin Mahasutci Allah amun subay maaun in kaadilan (justice) ha antara' sin kaasawahan sin usug.
Amu ini in miyaksud sin Panghu' natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam) iban iyaku niya di' kaya sin ginhawa baran niya, sakahaba' siya mag-bahagi' adlawan sin hakaasawan niya manginduwaa siya pa mahasutci Allah piyangayu' niya amuin di' siya parihilan dusa ha parkala' ini, sabab di' kagausan sin ginhawa baran niya, laung sin A-isha (radiyallahu anha): in kaawnan sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) bang siya magbahagi' adlawan sin kaasawahan niya piyapag-sibu' (a-dil) niya, pag-ubus manginduwa-a siya:
أخرجه أبو داود في النكاح رقم (1822) ( اللهمّ هذا قسمي فيما أملك، فلا تلمني فيما تملك ولا أملك )
Hatiniya:
"Ya Allah amura ini in kapagmilikan ku, ayaw mu aku dihili dusa ha piyagmilikan mu, iban sin di' ku kapagmilikan".
In maksud sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) amuin di' niya kapagmilikan, amuna in palling sin pangatayan niya pa kaibanan asawa niya.
Di haini mabaya' kami magpatumtum ha mga katawtaymanghuran tungud sin a-yat sin Allahu Taala hasupya mahinang nila ilaw padduman iban hasupaya kapuklasan namu' in hukut dain ha batang liug namu' amun piyara ka-mu' sin Allahu taala.
Sabbutun namu' kaniyu in duwa a-yat ini:
قال تعالى : {فَانكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً أَوْ
مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلاَّ تَعُولُواْ }النساء : الآية (3)
"Marry women of your choice, Two or three or four; but if ye fear that ye shall not be able to deal justly (with them), then only one, or (a captive) that your right hands possess, that will be more suitable, to prevent you from doing injustice".
قال تعالى { وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَإِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا } النساء : الآية (129)
"Ye are never able to be fair and just as between women, even if it is your ardent desire: But turn not away (from a woman) altogether, so as to leave her (as it were) hanging (in the air). If ye come to a friendly understanding, and practice self-restraint, Allah is Oft-forgiving, Most Merciful."
Laung sin mga sila kulang in panghati ha Qur'an, labi na tuud in mga sila nakakawa' idea dayin ha West, iban na sin mga sila satru' sin Islam, amuin mga sila dihilan nila idea in mga bangsa muslimeen hasupaya ma-awn in pagduwa-ruwa nila ha Qur'an, laung nila:
In a-yat naka-una yadtu ha surah al-nisaa' ayat (3), mansuokh (abrogated) napapas na in hukuman niya sin ayat ini, amun ha surah al-nisaa' daisab a-yat: (129) amuna in dimatung ha hulihan sin a-yat naka una yadtu.
Hatiniya:
In a-yat naka una yadtu ha surah al-nisaa' ayat: (3) mansukh (abrogated) siya sin aya-t hahulihan ha surah al-nisaa' a-yat: (129) Hatiniya, nasikh (abrogator) in a-yat hahulihan ini.
Amu ini in subay natu' pahamun marayaw bunnal ka in bissara nila ini atawa bukun, hasupaya wayruun pagduwa-ruwa ta niyu ha hukuman sin Allahu Taala, adapun bang ha idea sin mga sila aun ilmu' (knowledge) nila ha Qur'an iban ha Hadith sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) in idea nila yaun bukun bunnal, in aya-t duwa yadtu masi in hukuman niya karuwa sambil na sadja kiyamatun sin Allahu Taala in dunya di' mapinda.
In pag-abughu' ha antara' sin Baba-i, in ini kariyasali sin Baba-i, biya' sin pag-abughu' hi A-isha kan Khadijah (Radiyallahu anhuma). Misan pa biyaddiin in abughu' sin Baba-i pa kaluwa niya, subay niya palabihun in sara' sin Allahu Ta'aala ha samantara' in Bana niya piyapa-adil da sila karuwa. Subay yadtu aniban sin Baba-i, sabab bang in Baba-i natayma' niya in sara' sin Allahu Ta'aala misan pa masigpit niya taymaun, in siya nagsisipat muhminah sabunnal.
Wallahu Ta'aala A'lam.