Tungud ha Mahna(Hati) sin Kutiba iban Purida

Pangasubu:

Aboo Noor

     Assalamu alaykum wa rahmatullahi wa barakatuhu...Yari in pngasubu manga tuan,kaguruhan kanungnungan.

     Unu kunu in piyagbiddaan sin kalima KUTIBA pa PURIDA? IbAn mayta in iyusal sin ALLAH kutiba ha parman niya "ya ayyuhal lajina amanu kutiba alay kumussiyam kama kutiba ala lajina min qablikum laallakum tattaqun". Mabaya' kunu' sila humati..ha parihalan lugawi sin duwa kalima. Damikyan Ramadan kareem pa katan, salam iban kasilasa saplag.

Jawab:

Najs Sarail Tahir

     Wa alaykum mussalam wa rahmatullahi wa barakaatuhu...Malingkat in pangasubu mu Tuwan Guru Aboo Noor..

     Muna muna in duwa(2) fiil(Verb) ini bang amun kitaun ta in mahna bang ha "LUGAH" bahasa asal nag bibidda' tuud..

1. KUTIBA - Fiil ma'dih majhul dayn ha fiil KATABA. In mahna sin Kutiba "kiyasulat" atawa bakas na kiyasulat,
2. FURIDA - damikyan fiil ma'dih majhul daing ha Fiil FARADA. In mahna sin Furida "kiyafardu'"atawa bakas na kiyafardu', pagka in fiil iyusal haduwa kalima ini MA'DIH (Past tense) jaman limabay na.

     Bang amun dungdungan ta atawa kitaun ta in piyagbiddaan sin duwa Fiil(verb)L yan malayu' in bidda' niya "KIYASULAT" iban sin "KIYAFARDU'". Wayruun tuud piyag sibuan nila daing naman ha lapal sampay pa mahna.

     Di hayni sumud in Pangasubu bang maita in iyusal sin ALLAH (Subhabahu wa ta'ala) ha Ayat niya "KUTIBA ALAIKUMUS SIYAAM" kiyasulat na kaniyu atawa bakas na kiyasulat kaniyu in mamuasa kamu. Bukun in iyusal niya "FURIDA ALAIKUMUS SIYAAM" kiyafardu' na kaniyu in Puasa ha bulan Ramadan.

     Muna-muna biya'na sin agi in KALIMATUL QUR`A'NIYYAH Muhjijah(miracle) yanduun halaum niya in "BALA'GAH" amun agad matungkad in laum niya.

     Di ha kalima KUTIBA amun ha ayat nasabbut yadtu, tiyapsilan sin manga "ULAMAAH MUFASSIRUN" ulamaah Mananapsil in Kutiba(kiyasulat) magma'na da siya Furida(kiyafarduh) atawa "kiyawajib" amu yan in panapsil atawa pagma'na nila ha Kalima "KUTIBA".

In kalima KUTIBA (kiyasulat) hangkan iyusal sin mahatinggi ALLAH (Subhanahu wa ta'ala)  pasal in kalima ini bang tungud maun papangda'aki atawa panghukumi landu' in kusug niya.

Di hakalima KUTIBA umanak duun halaum niya atawa nasakup niya in kalima FURIDA(kiyafarduh)..

Upama niya:
Aun tau nasaggaw criminal dun hayan muna-muna hibantang kaniya hukum atawa dusa(case) upama mamunu'' (Murder), puas man siya asubuhun atawa  tanyahun majukup na in sarat amun bunnal in siya nakalanggal sara', ubus kapag ittipakan(hambuukan) sin manga manghuhukum(Judges) laung nila HISULAT kaniya pitu(7) tahun siya mabilanggu'..

     Duun ha PAGSULAT sin manga manghuhukum(judges) yaun, saru'undu'un(automatic) magtuy puas sin pagsulat bimahna WAJIB atawa FARDUH na kaniya in ma-Jail siya.

     Hangkan biya'na sin agi yadtu in KALIMA "KUTIBA" bang usalun hatungud pangda'aki atawa panghukumi Landu' in basag niya sabab sakup duun halaum in Kalima "FURIDA" (kiyapardu').

     Di ha ayat laung sin ALLAH Subhanahu wa ta'ala): "Kutiba alaikumus siyaam" kiyasulat na kaniyu atawa bakas na kiyasulat kaniyu in Pamuasa atawa Puasa ha bulan Ramadan.

Bima'na: saru'undu'un(automatic) magtuy FARDUH na katu' in mamuasa. Di' na kita niyu makajari lumigguwat sabab ubus na in Kiyasulat atawa Kiyalukis in Hukuman yan, kiyatumbukan na, amura kuman in katu' magad ha pangdaakan, panara' sin ALLAH (Subhanahu wa ta'ala).

Allahu ahlam biassawaab..

Sahawihun man aku sin kaguruhan atawa ganapan nila man..