Pangadjian:
Ibn Shaakir
الحمد لله القائل : (وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا) وقال : (فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا ) والصلاة والسلام على الصادق المصدوق صلى الله عليه وسلّم القائل في سنّته المطهّرة : ( أعظم النساء بركة أيسرهنّ صداقا) وعلى آله وأصحابه ومن دعا بدعوته واستنّ بسنّته إلى يوم الدين
:أماّ بعد
السلام عليكم ورحمة الله تعالى وبركاته
PASALAN SIN MAHAR (UNGSUD)
Mataud pagkarungugan sin mata taynga namu' laung nila: mayta' pa paawnun in pag-ungsud di' na sadja tiyaunun in babae iban sin usug hasupaya maluhay in pag-asawa?
Taymanghud namuh bar-eiman, mga kamaasan namuh kalasahan, in MAHAR (ungsud) HAQ (kapatut) sin babae atawa WAJIB ha usug subay hitunay niya. Di' masampurna' in pag-tiyaun malaingkan subay aun MAHAR (ungsud) sibuh da nasabbut atawa way ha waktu aqdun-nikah (ha waktu pagtiyaun), sabab bukun siya RUKUN atawa bukun siya SHARAT ha waktu sin pagtiyaun, makadjari siya dih sabbutun ha waktu aqdun nikah (pagtiyaun) in ini ijma’ siya (naghambuuk in katan jurists) biyah na sin agi hi dr. Muhammad Az-zuhayli. Hatiniya pagka bukun da siya RUKUN, bukun da isab SHARAT in subay hikatunany magtuy in MAHAR (ungsud) ha waktu pag-tiyaun, makadjari sila tiyaunun misan dih pa hikatunay ha waktu pag-tiyaun in MAHAR (ungsud) ha bang man isab pagsulutan sin sila duwa. Sumagawa' in a-dat (traditions or customs) ha hulah taniyu di' makatiyaun in usug malaingkan subay niya naa hikatunay in MAHAR (ungsud). Amu yadtu in subay agarun taniyu, sabab tiyap-tiyap hulah aun a-dat (traditions or customs) niya makajari yadtu agarun hasamantara’ di’da siya makasulang ha mabda’(principle) sin Islam, pagka' ha hulah arab dugaing isab in a-dat (traditions or customs) nila, makadjari paunahun in hangtungah in hangtungah subay na ha waktu pagbugit nila atawa kawapat sin usug, hatiku masawa ra kaniyu in hikmat (wisdom) niya minsan di’ na taki-takihun.
Adapun in taud sin MAHAR way tiyugila' sin Sara’ (no limitation) misan pa pila million in ungsud, damikkiyan in had niya pa babah, wayruun da isab tiyugilah sin sara’ (no limitation). Makadjari mataud makajari sarang-sarang, makadjari da isab tiyuh-tiyuh.
Maytah way tiyugila' sin sara’ in MAHAR (ungsud)? Hangkan way tiyugila' sabab in usug nagbibidda'-bidda' in hal nila, aun dayahan, aun sarang-sarang in kabuhianan niya, aun isab miskin. Hatiniya depende ha kahalan sin usug, in ini tanda' sin in sara’ sin Islam tumup siya hakatan manusiyah,tumup hakatan waktu iban tumup hakatan lugal.
Kalu-kalu aun mangasubu unu in dalil (basis) niyu bihan na in halgah sin MAHAR (ungsud)?. Dunguga niyu marayaw in parman sin Allahu taala hasupaya wayruun pagduwa-ruwa niyu sarta’ dungdungi niyu marayaw.
قال تعالى : ( وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا)( سورة النساء : 20 ) الآية
“Even if ye had given the latter a whole treasure for dower, Take not the least bit of it back: Would ye take it by slander and manifest wrong?”Al-Qur'an, 004.020 (An-Nisa)
Jiyari sin Allahu taala in dumihil mataas MAHAR (ungsud) in usug pa babae, sabab in kalimah (word) qintaar (قِنْطَار) altah mataud, amu ini in dalil (basis) hi Imam al-qurtubi amuin makadjari pataasun in MAHAR (ungsud).
Laung hi Muadz (Radiyalllahu anhu): in Qintaar 1100 ounce.
Damikkiyan siyabbut hi Imam Alqurtubi in kissa sin Omar (radiyallahu anhu), hambuuk waktu himutbah siya hataas mimbal laung niya: "ya kamu mga manusiyah! ayaw kamu magpahalga' sin MAHAR (ungsud) sin kababaihan niyu, sabab laung niya bang sadja in kaawnan sin babae liyalaggu' di ha dunya, atawa hika sung sin karayawan niya ha hadarat sin Allahu taala, tantu labi awla dain kaniyu in Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam), way siya naka dihil MAHAR (ungsud) ha kaasawahan niya iban ha kaanakan niya mataas dain ha hangpuh tagduwa uqiyya (12 ounce). Timindug magtuy in hambuuk babae laung niya: ya Omar, dihilan kami sin Allahu Taala altah mataud, pag-ubus dih mu kami paparihilan? Sartah siyabbut sin babae in Parman sin Allahu Taala amun nasabbut ha taas yan. Laung sin Omar (radiyallahu anhu): kimugdan na in babae nasa’ (wrong) hi Omar, tiyap-tiyap manusiyah aun labi malaum in pamaham ha fiqh (jurisprudence) daing kaniya, sambil tinggalan sin Omar (radiyallahu anhu) in paglang niya.
أخرجه أبو حاتم عن أبي العجفاء السلمي ، وانظر تفسير القرطبي ج 5/99.
Damikkiyan in Khadeejah (radiyallahu anha) iyungsuran sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) 20 camels.
انظر : السيرة النبوية ، لأبي فارس ، ص 122 ، و تهذيب سيرة ابن هشام لعبد السلام هارون ص 38
Ha hambuuk Riwayat (narration of hadith) 12 ounce and one-half gold, piyapaghambuuk sin kaibanan ulama’ in duwa Riwayat ha tungud sin MAHAR (ungsud) sin Khadeejah (radiyallahu anha) in 1st yadtu amuin 20 camels dain ha Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam) in 2nd amuin 12 ounce and onehalf gold dain ha bapah niya Abutalib.
1 once = 40 dirham, 12 and one-half once = (480) dirham.
خاتم النبيين : لأبي زهرة 1/ 206- 207
Damikkiyan in Ummu Habibah Bint Abi Sufyaan (radiyallahu anha waanhu) iyungsuran siya sin King of Ethiopia (an-najashi) ha ngan sin Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam) 400 dinar, or 4,000 dirham.
انظر : الإصابة لإبن حجر ج 12/261 ، وسيرة أعلام النبلاء للذهبي ج 2/222
Biyah haini na in taas sin MAHAR (ungsud) sin babae maytah jiyari sin sara’? Atawa unu in maksud iban hikmat (wisdom) sin sara’ makadjari pataasun in MAHAR (ungsud) sin babae?.
Ma’lum katuh taniyu in MAHAR (ungsud) bukun siya halga' sin pagtiyaun atawa bukun siya halga' sin babae, malaingkan in ini siyara’ siya tandah sin kagawgut iban kabunnal sin usug in siya mabaya' na mag-asawa, pag-asawa halaum katinggihan iban kamulliyaan, iban ha ngan sin Allahu taala iban Rasul niya (sallallahu alayhi wasallam).
Damikkiyan in MAHAR (ungsud) hikatabang ha babae ha kalagihan niya ha pagtiyaun niya, sabab in siya sung na siya mig dain ha bay sin maas niya pa bay sin bana niya. Di haini magkalagihan siya magsaddiya sin mga kapanyapan niya, tamungun niya, bulawan niya, iban dugaing pa dain didtu, lagih-lagih ha waktu bihaun mahunit in panyagaan.
Iban in MAHAR (ungsud) WAJIB in hukuman niya. In ini ijma' sin katan ulamaa’ wayruun simulang kaniya, amuin subay hitunay sin usug, tanda' sin panglaggui niya ha babae, iban hasupaya maparihala' in kamulliyahan sin babae, amuin bukun siya in magtuyu' maglawag altah before siya maglayin dain ha bay sin maas niya pa bay sin bana niya, iban hasupaya di' mahinang in pag-asawa sin usug karnah altah sin babae mahinang niya pag-usaha in pag-asawa niya.
In MAHAR (ungsud) ha sara’ sin Islam ramzun (symbol) sin panglaggui ha babae, iban karna' sin pagparihala' sin kamulliyahan niya atawa pagkatau niya iban sin reputation niya, iban tandah sin tiyuyu-an siya sin usug bukun siya in nagtuyu', sabab usug in magtuyu' maglawag sin MAHAR (ungsud), in yadtu dalil in usug makagaus na siya magnapaka ha waktu pagtiyaun sambil pa kabuhi' niya ba’gu amuna in awun na siya pamilya.
In katan nasabbut yan, manunjuwki pa panglanggui ha kabuhih sin babae, sabab lumatun siya pa kabuhih ba’gu iban pa usug dih niya kakilahan bang hisiyu in usug sung niya mabana. Arakala ha susungun pasaran da siya, tiyuh-tiyuh dusa hibugit siya.
Amu ini in hinang-hinang sin mga kausugan taniyu bihaun tiyuh-tiyuh sabab hibugit in asawa, wayruun tuud ulung nila ha babae, yadtu aun pa panghati ha Sara’ biyaddiin na bahah in kulang in panghati atawa amun wayruun tuud panghati ha sara’?! Biyah saka-ula-ula in pag-asawa nila yaun langug-langug sadja atawa panginam-kinam sadja (mag-maap in wala' kiyugdan), dih da maunu bang in sabab niya patut na tuud hibugit amuin bang sila masi naman naghahambuuk hikapiligru na ha kabuhih nila, pagkah tiyuh-tiyuh sabab amu yan in dih kaunun sin akkal. Masha-Allah, ha waktu sila mabayah mag-asawa inda ginis na in hipakitah ha maas sin babae bahasahun ustadz sila, in bukun ustadz isab iban na tasbi nila mga pilang dupa in habah, dih na mag-ig ha Masjid hasupaya sadja sila kabayaan atawa kakitaan sin maas sin babae sin in sila usug mag-iibadat. Dih pa mabut in waktu, yadtu na nagluguh-luguh ha Masjid bahasa dih sila pagkalipasan waktu iban magsambayang sila ha awwal waktu unu kaw ini maka-ig man dain ha kawman yadtu malawah na kanila in pagsambahayang , magmaap in way kiyugdan, dih na laung hikatapuk in bunnal.
Natali' niyu marayaw bang mayta' jiyari sin sara’ in pagmahar (pag-ungsud) mataas, amu ini in hiyallian sin sara’ bang jumatu in mga parakalah ini, bang sawpama pila sin da in ungsud pag-ubus maghappen biyah na sin kahalan sin babae nasabbut ta ha kissa ini, haunu na kumawah in babae hipaggastu niya ha baran niya iban na sin anak niya bang wayruun kiyatauh niya dain ha MAHAR (ungsud) niya? Ampa in kaibanan kausugan, bang sila nagbubugit na iban sin asawa, kalupahan na gastuhan in anak parahal wajib (obligatory) kanila subay gastuhan nila in anak nila misan pa sila nagbubugit na iban sin asawa nila.
Hangkan na dih tuud manjari (haram) kawaun sin bana atawa maas sin babae in ungsud niya misan limacien, IBAN DIH MANJARI PAGBAHAGI-AN SIN MGA LAHASIYAH SIN BABAE. (Ayaw man mangda'da' in mga lahasiyah.
Ha Parman sin Allahu taala:
قال تعالى : ( فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا)( سورة النساء : 20 ) الآية
“Take not the least bit of it back: Would ye take it by slander and manifest wrong?”
Al-Qur'an, 004.020 (An-Nisa)
Malaingkan bang isab magrida’ na in babae ipagdihil niya in kaibanan dain ha MAHAR (ungsud) niya, daing ha kug baya’ niya na sarta’ hikasanyang na sin pangatayan niya, makadjari na kawaun sin maas sin babae atawa bana niya.
قال تعالى : ( فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا) سورة النساء الآية : 4
“But if they, of their own good pleasure, remit any part of it to you, Take it and enjoy it with right good cheer”.
Al-Qur'an, 004.004 (An-Nisa [Women])
Laung sin Ibn Abbas (radiyallahu anhu) ha a-yat (فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا): Apabila wayruun kamuda-ratan ha babae iban di’ siya dupangun.
Aun dain ha mga kausugan bang aun na anak hambuuk pa ruwa, mapinda na in pikilan. Atawa bang wayruun anak, di’ maka sabar, magtuy hibugit in asawa, atawa di’ na makatagad parahal jiyanjian sila sin Allahu taala bang aun kabunsihan nila hakaasawahan nila biyah na sin pangaddatan atawa waypa tiyakdir kanila in anak, diyaak sila sin Allahu taala magsabar. Pagsabar kamu ya kamu mga bar-eiman, maytah kamu dih makasabar? Way niyu ka diyungug atawa nabassa in janjih kaniyu sin Allahu taala bang kamu magsabar, ridzikian kamu anak?.
Dunguga niyu in kissa sin tau magsa-sabar ampa kamu dihilan namu’ dalil (basis).
Laung sin nagkissa ini:
Piyaasawa aku hi amah dain ha anak sin hambuuk bagay niya la’ga’, in sipat sin babae ini di’ magkayba’ iban kapangandulan. Amuna ini in babae iya-angan angan ku, sumagawa’ laung niya: nakapila ra kami nagkita’ iban sin babae ini. Amura in kabisita niya pa bay namuh malagguh, ha waktu sin pagpangasawa batah pa siya, nahaylan aku sin kasipug niya, lingkat niya nakalanduh iban sin pangaddatan niya marayaw way aku bakas nakakitah babae biyah kaniya, limabay mga pila bulan, nahambuuk na kami.
Naghambuuk kami halaum ni’mat dakulah halaum kasanyangan, mga lima adlaw limabay amuin naubus na in pagkaun namuh halaum tataw-an, kiyublaan aku iban sin suwara niya lamma lambut amuin dih siya maingat magtugnah, nakauyum mga, laung ku kaniya: hinduan takaw, magtuy nalawa’ in sawa-aymuka niya, laung niya: ayaw na, laung ku kaniya: maytah? Magtuy diyugalan laung niya: dih da aku umingat! Sambil hiyupuh-hupuan ku nakapila, kiyublaan na saja aku imulak siya bigla’ agun-agun aku mabisu sin ulak niya, landuh aku nainu-inu, dih na humundung ha pag-ulakan, hiyupuh-hupuan ku na siya dih da humundung, sahingga natalih ku laung ku kaniya bang kaw dih humundung tumawag aku kan amah, na ampa siya himundung.
“ Mahunit kaunun sin akkal, sabab in siya nagsisipat sin marayaw (amu ini in sabab na in love aku kaniya), sakali bihaun katan sin bissara niya iyaagaran na saja kasla iban dugal. Sah bang ku isab siya antupun laung ku kaniya: bang kaw dih humundung tumawag aku kan amah, magtuy isab siya mangayuh kamaapan laung niya dih na aku mag-isab-isab, sambil iyasubu ku hi inah niya bang maytah in anak nila magkabihadtu, sungsung maligid in luhah sin inah niya iban sin agi niya: hi indah yan hakasibih-sibih niya pa aun asal sakit niya dih katiyuh tiyuan magtuy masasaw in pikilan amu yan in sabab sin hikapag-ulak niya, nagduruwaruwa pa aku ha bissara sin inah niya, laung ku: maytah subay ku saja antupun tumawag kan amah ampa siya humundung?, laung sin inah: ha waktu kasibih-sibih niya, pagdahan siya hi amah mu pagkaun iban panayaman, dain ha waktu yadtu, limasa siya iban liyagguh niya hi amah mu dain sin katan tau. Ya Allah, kiyahatihan hi amah in kahalan niya way namaytah kakuh, maytah nahinang hi amah kakuh in bihadtu?!.
Ha way ku pa kiyabaytaan hi amah amuin sung ku na hibugit in asawa ku, tiyakdir sin Allahu taala nakadungug aku ha radio Hadith sin Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam);
ففي الحديث الصحيح : " إنَّ الله عز وجل إذا أحب قوماً ابتلاهم، فمن رضي( وفي رواية وصبر ) فله الرضا، ومن سخط فله السخط " رواه الترمذي وصححه الألباني
Hatiniya:
“ Sabunnal tuud in Allahu taala apabila kalasahan niya in tau kawman dihilan niya tutukasan, hisiyu-siyu in magrida’ ( hahambuuk bayta' iban magsabar ) patut na kaniya in karidaan sin Allahu taala. Iban hisiyu-siyu in magdugal (dih niya Taymaun in yadtu dain ha Allahu taala) patut na kaniya in dugal sin Allahu taala”.
Siminup magtuy in Hadith sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) palaum pangatayan ku biyah sapantun ice water amuin sa’bu aku iyuuhaw sartah maparat in suga, magtuy aku nagback-out ha decision ku, laung ku dih ku na tallaqan (hibugit) in asawa ku, iban natalih ku laung ku amuna ini in golden opportunity hasupaya madawhat ku in rida’ sin Allahu taala. Nagdecide na aku magsabar misan biyah haini in kahalan sin asawa ku kalu-kalu pindahun da sin Allahu taala in kahalan niya.
Siyabalan ku in ulak niya amuin dih maghundung, sambil biyutangan ku cotton in taynga ku ampa niya na hisung in ulak niya, pag-ubus in bay namuh, haraig dan pa tuud, aun upat automobile shops, mahibuk da kuman pa bay. In hinang ku magkalagihan aku makahali hali ha bay, sung-sung malawah in akkal ku dih makasandal sin kaharubiluhan. Sumagawah, misan bihadtu na in kahalan ku, nakatabang kakuh in Hadith sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam). Naabut ku siyulat haunahan sartah piyalagguh ku in sulatan. Gam man magsusung in hibuk iban ulak sin asawa ku, bihadtu na in kahalan namuh nagbiyulanan na kami, sung-sung isab aku mabiyah sin asawa ku atawa makalabi pa dain kaniya sambil magsakit na daran in uh ku, di’ na katiyu’-tiyuan makarungug hibuk ngimi’ magtuy in parasahan ku, sambil niyasihatan aku sin imam Masjid amuin masuuk pa bay namuh di’ patinggalan kakuh in duwaa halaum sin Qur’an amuna in:
“ Rabbana hab lanaa min-azwaa-jina wajurriya-tinaa qurrata a’yuniw waj-alna lilmuttaqeena ima-ma’ ”.
قال تعالى : (رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَاما ) : سورة الفرقان ، الآية : 74
"Our Lord! Grant unto us wives and offspring who will be the comfort of our eyes, and give us (the grace) to lead the righteous."
Al-Qur'an, 025.074 (Al-Furqan).
Sambil rizzikian kami sin Allahu taala anak panag-naan amuna in nakalandu’ in kahinnuk niya, saagun-agun di’gumuwa’ in suwara niya…!!! in tangis niya marayaw rakuman dungugun biya’ sapantun kalangan maluuy, tiyungbasan sin Allahu taala in pagsabar ku iban sin karayawan, kiyugan tuud in asawa ku sambil dimayaw in pangatayan niya iban kimu’ in pag-ulak niya, di ha ini nag-yaqeen na aku in kasusahan ku naig ha puas sin karidziki’ kamu’ sin Allahu taala anak malingkat”.
Ha bihaun, sambil kiyaridzikian kami hikaruwa, amuna in naig na tuud in sakit sin asawa ku, sambil tiyakdir sin ALLAHU TAALA nakalain kami pa dugaing kawman amun bukun mahibuk, di’ na kami makarungug biya’ sin pagkarungugan namu’ tagna’ “ Peace! - a word (of salutation) from a Lord Most Merciful!” …nagsusung in pagyaqeen ku sabunnal tuud in pag-SABAR ha bala’ piyaratung sin Allahu taala ha ipun niya, amuna ini in labi marayaw hinangun sin tiyap-tiyap Muslim di ha dunya, iban amuna ini in hikasampay sin manusiya’ pa hunasan sin paruntungan!!.
Al-islamiya majmu-ah alqisas.
©1998-2002 copyright AlShamsi.net, All rights reserved.
Ha bihaun biya’ na sin janji’ namu’ kaniyu dihilan namu’ kamu dalil (basis) amuin janji’ sin Allahu taala bang kamu makasabar ridzikian niya kamu anak, dungdungi niyu maraw in ayat ini.
قال تعالى : (فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا) سورة النساء ، الآية : 19
"If ye take a dislike to them it may be that ye dislike a thing, and Allah brings about through it a great deal of good".
Al-Qur'an, 004.019 (An-Nisa).
Laung hi Ibn Abbaas (radiyallahu anhuma): “Alkhayrul katheer” ha a-yat sin Allahu taala nasabbut ini, Amuna in limasa siya ha asawa niya, na’, ridzikian siya sin Allahu taala anak dain ha asawa niya, iban papanjarihan sin Allahu taala duun ha anak niya karayawan sataud-taud.
Ya Allah hinanga kami dain hamga tau magsasabar hasupaya makasampay kami pa hunasan sin paruntungan.
قال تعالى : ( وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا ، أُولَئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلامًا ، خَالِدِينَ فِيهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا ) سورة الفرقان ، الآية : 74-76
“And those who pray, "Our Lord! Grant unto us wives and offspring who will be the comfort of our eyes, and give us (the grace) to lead the righteous”.
“Those are the ones who will be rewarded with the highest place in heaven, because of their patient constancy: therein shall they be met with salutations and peace”.,
“Dwelling therein; - how beautiful an abode and place of rest!”
Al-Qur'an, 025.074-76 (Al-Furqan).
Wallahu a'lam bissawab
(Sugpat sin Pasalan sin Mahar)
PAGPALUHAY SIN MAHAR (UNGSUD)
Ha bihaun bissarahun taniyu in pag-paluhay sin MAHAR (ungsud). Ayaw man kamu masumu magbassa sin mga post namu' ini misan bukun na mapatut, iban magmaap man kamu bang biya' ampa kami ini nakabalik mari pa jambangan sin surgah ini, makahati na kamu aun biya' kaligapan namu'.
Sabunnal tuud in Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) nanawag tawag siya pakatan bagong bata' saplag amuin diyaak niya mag-asawa. MAYTA'? hasupaya mapu'pu' sin mga kausugan in mata nila iban hasupaya mapalirah nila in shahawat (desire) nila dain ha hiyaram sin Allahu Taala (hinang zina). Sambil diyaak niya papaluhayun ha maas sin babae in labayan sin pag-asawa (paluhayun in MAHAR) hasupaya malandag in pag-asawa iban hasupaya maluhay makabana in kaanakan nila iban makalayu' in bangsa kausugan dain ha hinang ma'siyat (zina).
Sambil Nagsabda in panghu' natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam) ha Hadith niya mulliya:
قال النبي الكريم عليه الصلاة والسلام (أعظم النساء بركة أيسرهن مؤنة ) رواه أحمد (6/145
Hatiniya:
"In sataud-taud barakat daing ha manga kababaihan amuna in mababa' in kyaungsud kanila".
Ha hambuuk bayta':"Sarayaw-rayaw ungsud sin babae amuna in ungsud maluhay". (Hakim 2/182).
Subay kitaun taniyu in sarayaw rayaw suntuan, amuna in Panghu' natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam). Kaingatan niyu bang pila in kiyaungsud sin Alih (radiyallahu anhu) ha anak sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) Fatimah (radiyallahu anha)? Taming niya ra, amuin di' lumabi in halga' niya daing ha 400 Dirham. Damikkiyan piyaasawa niya in hambuuk Sahabat, amura in kiyaingatan niya dain ha Qur'an in ungsud.
Hi Saeid Ibn Al-Musayyab piyabana niya in anak niya duwa Dirham da wayruun nag-ingkar (simulang) kaniya misan hambuuk.
Bang natu' dungdungan marayaw in tungud sin ungsud (mahar), aun mataas aun sarang sarang, aun mababa' tuud. Hatiniya: maluhay makaasawa in mga kausugan, in kulang-kulang altah makaasawa, in sarang-sarang in kabuhianan niya makaasawa ra, damikkiyan in dayahan makasawa ra. In yadtu tanda' sin kaluag sin Islam, iban tanda' sin in Islam tumup siya hakatan kahalan sin tau iban tumup siya hakatan waktu iban lugal biya' na sin nasabbut namu' nakauna yadtu.
Laung sin mga Ulama': In pagpahunit sin ungsud (mahar) Makruh (discouraged by law) in hukuman niya mayta'? Sabab hikarihil kasigpitan ha tau di' makagaus iban mahinang dan sin hikataas sin dahan.
Bang sawpama kunu' aun makagaus umungsud mataas, unu yadtu, makasulang ha sunnah atawa kan wayruun na barakat? In jawab, di' siya makasulang ha sunnah sin Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam) iban di' kitaniyu makajari mag-iyan in pag-asawa sin tau yaun wayruun barakat niya.
Bang sawpama mag-iyan kitaniyu bihadtu biya' da saka-ula ula in pag-asawa sin Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam) wayruun barakat niya sabab sin nakaungsud siya mataas, damikkiyan aun dain ha mga Sahabat nakaungsud mataas. In yadtu (mataas in ungsud) tanda' sin panglaggui ha babae lagi'-lagi' bang in babae yan mataas da isab in pagkatau niya, in kitaniyu mga bangsa kausugan marara namu' na kamu subay ra isab papagtupun natu' iban sin pagkatau sin babae lagi'-lagi' bang aun da isab hikagaus taniyu, in ini dain ha mga sunnat da isab sin panghu' natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam).
Sumagawa' bang in usug miskin, di' makagaus umungsud mataas ampa pangayuan sin maas sin babae ha di' niya kagausan amu yadtu in miyaksud sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) kulang in barakat niya sabab piyasigpitan niya in usug ha di’ kagausan. Nasabbut ha Hadith sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam): "Hisiyu-siyu makapaluhay sin kasigpitan sin hambuuk tau dii ha dunya, paluhayun sin Allahu Taala in kasigpitan niya ha adlaw Mahuli". Hasabab sin yadtu tumaud in barakat sin pag-asawa niya sabab sin pagpaluhay sin dan pa kabayaan sin Allahu Taala.
Nasabbut ha Hadith sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) daing kan Sahl bin As-saaidy: [Dimatung in hambuuk babae pa Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) laung niya: Ya Rasulallah sabunnal tuud hirihil kuna in ginhawa baran ku kaymu, sambil malugay timindug in babae ini wayruun sambag sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi wasallam), Timindug in hambuuk usug laung niya: Ya Rasulallah paasawahan na kakuh bang dih da kaw maghajat kaniya, laung sin Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam): Aun hika-ungsud mu kaniya? Laung niya: Wayruun malaingkan yari in izaar (wraparound) atawa sawwal ku. Laung sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam): Bang mu yan hirihil kaniya wayruun na hipagtamung mu,{ فَالْتَمِسْ شَيْئًا }, sa' lawag kaw unu-unu na, laung niya: wayruun tuud. Laung sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam): {الْتَمِسْ وَلَوْ خَاتَمًا مِنْ حَدِيد} Tuyuh kaw lawag misan dakuman singsing basih, limawag na in usug wayra nakabak. Laung sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam): Aun mahapal mu dain ha Qur'an? Laung niya: huun aun, mahapal ku in surah ini, ngiyanan niya na in surah yadtu. Laung sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) Sabunnal papagtiyaunun ta na kamu ha unu-unu na in mahapal mu daing ha Qur'an]. (Muwattah Ibn Maalik, vol.4, page29).
Ya salaam! What wisdom is it!? Malingkat pakarayaw in pagdialogue ini!? Maytah bukun malingkat? Maytah bukun marayaw? Sin siya in nagdara hikmat, siya in makahati ha kahalan sin manusiya'.
Wallahi, subay tuud sumingud in kamaasan sin babae ha salingkat-lingkat suntuan amuna in panghu' natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam), wayruun pa-guyan taniyu, bang kitaniyu mabaya' da sumanyang, sumanyang in kaanakan natu', makalayu' sila dain ha pangaddatan malummi' (zina) subay natuh tuud dih pahunitan in mga kausugan, bang aun mabaya' ha anak taniyu asubuhun taniyu: pila in kagausan mu? unu in aun kaymu makadjari hipag-ungsud mu? Bang wayruun Alta' niya unu-unu na sadja aun ha usug yan bang man isab aun halga' niya atawa aun kamumpaatan niya, bang wayruun na tuud Altah kabakan niya makadjari na unu-unu na in mahapal niya dain ha Qur'an, Hatiniya: hinduan niya in asawa niya sin Qur'an in bayad sin lugtuh niya amuna yadtu in gantih ungsud niya. sabab jiyari sin katan ulama' (religious schoolars) malaingkan Imam Hanafi.
Aun marayh makatawakkal maas sin babae bihan in pangasubu ha kausugan? Atawa kan in asubuhun aun da 200,000th atawa 500,000th mu? Aun da hinang mu, atawa aun da pag-usaha mu?
Accurate note:
Bang natu' dungdungan marayaw ha Hadith ini amuin iyusal sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) kalimah (word) ILTAMIS ( الْتَمِسْ ), In word ini manunjuki pa request iban hibal sin manusiya', Hatiniya: Usalun mu in kusug mu iban sin tuyu' mu, biyah sakaula ula laung sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) ha usug amuin mabayah mag-asawa yadtu: "Hibal kaw, pagtuyuh kaw, usala in katan kusug mu lumawag altah hipag ungsud mu ha babae yan, bukun kaw duun na saja naglilingkud, pag-usaha kaw". Pagka wayra nakabak misan sing-sing basih parahal amuna yadtu in saluhay-luhay lawagun dalil (tandah) wayruun tuud hikaungsud niya, limatun in Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) pa hambuuk parakala' amuin bukun na magkalgihan alta' amuna in iyasubu niya in usug yadtu bang aun mahapal niya dain ha Qur'an, laung sin usug yadtu: aun. Na, amuna yadtu in piyag ungsud niya ganti' sin alta'.
Hatiniya pa: Bang in hambuuk usug mabayah na mag-asawa, subay muna-muna lumawag siya altah hipag-ungsud niya, bukun tumagad siya libre (ha ha ha), sawkat na nag-sabda in Rasulullah (sallallahu Alayhi Wasallam): "In salaggu'-laggu' barakat sin babae amuna in saluhay-luhay kiyaungsud kanila ". Maytah papahibalun siya sin Rasulullah magtuy? Hasupaya maanad siya magluug atawa maglawag kabuhianan di' siya maglisu' lisu', sabab in mag-asawa mas-uliyyah (responsibility) dakula', hasabab sin yadtu diyaak siya sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) magtuyu' lumawag alta' before siya maglain pa hula' niya ba'gu amuna in aun na pamilya niya.
Bang natu’ pangadjian marayaw in kahalan natu' bihaun nakalabbaw na in taud sin kababaehan wayruun bana, damikkiyan in usug liyaasan na hapaglawagan hikaungsud niya, sambil lumaas na sadja in usug di' makaasawa, damikkiyan in babae lumaas na sadja di' maka bana, damikkiyan magsusung in adlaw magsusung in kama'siyatan bukun hat tapuk kikita' na sin duwa mata sambil hakarandanan wayruun na sipug sin mga manusiya' biya' na binatang.
Unu in sabab niya ini mga taymanghud namu’ ha agama Islam?
In sabab niya amuna in kalayu' taniyu dain ha Sara' sin Allahu Taala iban kalayu' taniyu pa suntuan natu' Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam) hasabab sin yadtu sumaplag in kama'siyatan.
Damikkiyan hasabab sin pagpataas sin ungsud (mahar) kakitaan mu na in usug di' na maghundung dum adlaw hapag-usahahan, tumulak na pa hula' malayu' misan sila naglalayu' na iban mawmaas niya hasupaya sadja makalawag hipag-ungsud atawa makalawag sin alta' mataud, sabab bang bukun da bihadtu di' na laung makaasawa in kausugan, amura ini (altah) in mahalgah ha maas sin babae, atawa makadjari namu' bissarahun amura ini (altah) hikaukab sin pangatayan sin babae, ha wayruun altah sin usug di' na minsan lingiun sin kababihan bihaun (mag-maap in way kiyugdan) amura yan (altah) in sabab niya wayruun dugaing, iban amuna yan in mantiq (logic) bihaun, in ungsud (mahar) mataas iban mga indajinis pangayuun sin maas sin babae makasobra na, saagun-agun di' na kagausan sin mabaya' mag-asawa, iban a-dat (traditions and customs) in iyagad nila, bulawan in mahalgah ha pagtiyaun, amu yadtu in parsababan mag back out na in kausugan iban amuna yadtu in mangdahi pa hikasaplag sin kalummian ha islam society.
Hangkan ayaw kitaniyu mainu-inu bang maytah in kaibanan di' na mabayah mag-asawa,in pinih nila mag-ma'siyat na sadja , iban ayaw kitaniyu mainu-inu bang maytah in society taniyu magtataud in kama'siyatan (zina), biyah na agi sin kaibanan taymanghud di ha forum: bang kaw limingi' tu-u lawa nahipu' na in hula' sin OLD MAID,OLD BACHELOR, maytah in kaibanan mag-asawa na parugaing hulah, mag-asawa na padugaing agama? sabab sadja sin pagpahalgah sin ungsud, adakala hasusungun babae na in sumuuk pa usug sambil siya na in mag-ungsud simingud na ha dugaing agama,iban adakala misan dugaing na in agama sin usug pabanahun na sin maas sin babae sabab mahalgah kaniya in altah, atawa pabanahan na ha usug dih kapangandulan ha babae minsan mangih na in pangaddatan.
Ha bihadtu na in halgah sin ungsud dih na kagausan sin kausugan, giyanapan pa isab sin mga babae wayruun sipug, amuin makalanduh na in isug nila magtamung na sin tamungun pagbahasahun biyah da sila way nagtatamung, sabab kikitah in dagbus sin pamaranan nila, unu in sabab yadtu? Sabab sadja sin pagpasad sin maas hakaanakan nila way nila tiyarbiya marayaw, piyasaran nila hakalummian. Hasabab sin pagpahalgah sin ungsud iban sabab sin pagtamung sin mga babae way sipug, simaplag na in kama'siyatan (zina) ampa bang sumaplag na atawa tumampal na in kama'siyatan ha hula' yan, sahingga patampalun nila na wayna makalang kanila tanam na kamu sin mulkah, balah, sakit iban hapdih na in paratungun sin Allahu Taala amuin way bakas naaun ha mga nakauna dain katuh.
Wayruun dapat subay natu' ubatan in sakit ini hasupaya di' sumaplag in kama'siyatan, ampa simaplag na. Na, subay tuud sa-utun taniyu ba-ba aun pa ubat niya. Iban subay taliun sin mga kamaasan taniyu marayaw bang sila di' da mabaya' magkama'siyatan in kaanakan nila subay paluhayun nila in ungsud (mahar) sin kaanakan nila, sabab bang magkama'siyatan na in kaanakan nila magsabab dain ha pagpahalgah sin ungsud (mahar) tantu malagguh pangasubu kanila ha adlaw mahuli. Iban maytah way nila kiyatumtuman hawaktu sila mabayah magbana atawa mabayah mag-asawa?, Pagkah marayaw na in parasahan nila kiyalupahan nila na in kaanakan nila sin parasahan yadtu. Unu aun ka kaadilan in bihadtu?.
Tumtumun natu' in kissa sin Omar (radiyallahu anhu) ha waktu tiyukbal niya piyabana in anak niya hi Hafsah (radiyallahu anha) tiyukbal niya muna kan Abu Bakr (radiyallahu anhu) sah way niya tiyaymah, pagubus Uthman (radiyllahu anhu) way ra tiyaymah, ha last na pa Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) amuna in kaasawa Niya kan Hafsah (radiyallahu anha).
Pangasubu harap pa mga kamaasan sin babae: Aun ba makatawakkal ha waktu bihaun huminang biyah sin nahinang hi Omar (radiyallahu anhu) amuin biyah sapantun siyuruyan niya in anak niya?. Ayaw magtalih in mga kamaasan in yadtu hikababah sin pagkatau nila atawa biyah sapantun diyagang nila in anak nila, gamman hika angkat sin darajat nila bang pagkitah nila in usug yan kapag-amanatan ha babae iban aun pagmabugah niya pa Allahu Taala.
Bang niyu katumtuman in Khadijah (radiyallahu anha), panghuh siya sin babae ha zaman niya, iban siya na in mataas in pagkatau niya ha zaman yadtu, sa' pagkita' niya ha Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) kapangandulan, kapag-amanatan, way siya nag-ang ang magtuy tiyukbal niya in Ginhawa baran niya pa Rasulullah (Sallallahu alyhi Wasallam), biyadiin na in mababa' in pagkatau niya di' makatawakkal huminang biya' sin nahinang sin Khadijah (radiyallahu anha)!?
Wallahi in kaanakan niyu amanat dakula' habatang liug niyu, subay tuud sa-utun niyu lawagan bana amuin usug kapag-amanatan ha babae iban aun pagmabugah niya pa Allahu Taala before sila makahinang ma'siyat (zina) atawa before sila makalawag hakaran danan usug di' kapangandulan, atawa usug magpaminasa, usug maghihilu, usug di' niya ayuputun marayaw in asawa niya.
Hambuuk waktu naka attend aku lecture sin hambuuk doctor puas sambahayang subu, pag-ubus sin lecture laung sin doctor yadtu agad kaw kakuh pa bay, haran man kami magtuy sa ini aun hambuuk usug dima nagbissara ha doctor yadtu. Na, limayuh layuh aku dain kanila gantah dih ku karungan in pagbissarahan nila, pag-ubus nila nagbissara simuuk na aku pa doctor yadtu sartah laung niya kakuh: kaingatan mu unu in problema sin usug yadtu? Laung ku : di', laung niya: aun anak niya babae taga bana pag-ubus agun adlaw-adlaw maguy pa bay sin maas niya sabab pagbinasahun sadja siya sin bana, iyasubu ku laung niya bang biya'diin kabak niya sin usug yadtu, laung sin usug yadtu: Anak ku in nakabak kaniya bahasa mag-iibadat kunuh hangkan na kami miyayah kaniya, laung sin doctor yadtu kitaa ba kiyahagad niya magtuy in anak niya, way niya kiyahatihan in babae aun waktu bang kabayaan niya na in usug sambil agama niya hiragang niya, ikaw laung niya maas subay ikaw in maglawag sin usug mabana sin anak mu, sabab amaanat dakulah yadtu.
Aun yadtu hambuuk tau sakahabah pangasawahun in anak niya magdugal sadja in hinang sambil miyugah na in mga kausugan magpangasawa ha anak niya, pagkah bihadtu na in addat niya bang aun magpangasawa magdugal sadja, nakapikil in mga anak niya babae pa Sabah, didtu man ha Sabah nagbana katan in anak niya, sah siya na force miyurul pa mga anak niya.
Anduh maulung da kamu ha mga kausugan bihaun pu-an tahun mag-usaha buggul na sabab sadja hapaglawagan altah hipag ungsud, iban hasupaya sadja makalayuh dain ha hinang ma'siyat (zina), sambil nakaasubu aku ha mga brothers ha Saudi pila tahun na sila nag-usaha, aun na yadtu 5 years aun yadtu nakalabi na, laung ku aun na yan asawa niyu? Laung nila wayruun pa hikaungsud, anduh laung subay ra kamu maulung kanila yaun.
Amu ini in subay pangadjian marayaw sin mga kamaasan taniyu hasupaya sila mahinang suntuan sin mga sila huling batah, paluhayun nila in labayan sin hikasutsi sin mga kaanakan nila dain katan lummih, sabab bang makasingud in mga huling batah hahinang hikarayaw ha ummat magdapa' dapa' na sila sin karayawan, sah bang gamman tambulun nila in lawang hikasutsi sin kaanakan nila pahunitun nila in ungsud (mahar) tantu sumingud kanila in mga tau, na, bang sumingud na in mga tau magpahalgah na sin ungsud tantu sumaplag na in kama'siyatan ha society natu', bang sumaplag na in kama'siyatan mulkah na in paratungun sin Allahu Taala pa kawman yan. Magmumpaat baha in altah bang balah na in paratungun sin Allahu Taala?!.
Puas dain didtu mabaya' kami magpatumtum ha mga katawtaymanghuran namu' di ha forum ini sambil na mga sila magpakatibaw mari.
1- Bang kitaniyu magtafsir sin Qur'an andu' subay tuud dungdungan taniyu marayaw hasupaya dih kitaniyo malaung iban di' makalaung. Damikkiyan daisab bang kitaniyu magpaguwa Hadith sin Rasulullah (sallallahu alayhi wasallam), anduh ayaw kitaniyu mag-us-us magmeaning kaniya ukabun taniyu explanation sin Hadith hasupaya makawa' taniyu in maksud niya.
2- In West atawa in dugaing agama tiyuyuan nila tuud bang biyaddiin in kalayuh sin bangsa muslimeen dain ha kasabunnalan, Sah in labi makainu-inu aun dain ha mga bangsa muslimeen baba'babaun nila tuud in bangsa Fatimah, saagun-agun bang aun dapat lawaun nila in kapatut (right) sin babae. Sawkat na sila nakabassa ha Parman sin Allahu Taala:
فال تعالى : ( الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ ) سورة النساء ، الآية : 34
Atawa sawkat na sila nakabassa Hadith sin Rasulullah(sallallahu Alayhi Wasallam):
قال النبي الكريم صلى الله عليه وسلم: ( النساء ناقصات عقل ودين
(...قال النبي الكريم صلى الله عليه وسلم: ( إن المرأة خلقت من ضلع
Subay tuud dungdungan taniyu marayaw unu in meaning atawa maksud sin Qawwa-mun (قَوَّامُونَ), unu in meaning atawa maksud sin NA-QISA-TU AQLIN WADEENIN (ناقصات عقل ودين),unu in meaning atawa maksud KHULIQAT MIN DWILA'IN ( خلقت من ضلع ), unu hikababah ka ini sin bangsa Fatimah atawa kan gamman hikataas sin darajat nila?.
Hambuuk waktu nagbabassa kami iban sin hambuuk Best Friend ku Hadith sin Rasulullah (Sallallahu Alayhi Wasallam) amuin (ANNISA-U NA-QISA-TU AQLIN WADDENIN), laung niya kakuh: Hambuuk waktu aun symposium nasabbut sin guru yadtu in Hadith yan basta laung niya limuman tuud in mga kababaihan sabab iyan niya: KAMU YAN KULANG IN AKKAL NIYU, IBAN KULANG IN PAG-AGAMA NIYU, pag-ubus laung niya pa bukun aku in nagbissara Rasulullah… LA-HAWLA WALA-QUWWATA ILLAA BILLAH, kaunun ba sin akkal gimuwah dain ha simud sin panghu' natuh Muhammad (Sallallahu Alayhi Wasallam) bissara bihadtu? Sin siyanglit siya sin Allahu Tallah ha Parman Niya:
قال تعالى : ( وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ )سورة القلم ، الآية : 4
"And thou (standest) on an exalted standard of character".
Al-Qur'an, 068.004 (Al-Qalam)
Atawa kan sawkat na in pagtalaq ha lima nila, magtigas-tigas na sila unu-unu in kabayaan nila hinangun nila na ha kaasawahan nila, laung nila: wayra san mahinang sin babae yari ra katuh in kunsi' sin pagtalaq minsan san sila magpasparan wayra mahinang nila, biya' sakaula-ula dain hakababaihan na sadja in kasaan di' na sila magkasa', atawa in sakaula-ula wayna tuud kapatut sin babae, atawa bang makasobra na in kaanyahan nila di' na manjari in babae magreport pa sara'?!. Amu sadja in patumtum namuh ha mga sila kiyasuran sin kuuk in uh nila pagmabugah kamu pa Allahu Taala paawna niyu in kaadilan sumanyang kamu, ha wayruun kaadilan dih natuh mapamarinta in Islam ha hulah taniyu misan pa kitaniyu mag-daraawa na muslim.
Bang aun magkabassa niyu way imamu ha Sara' sin Allahu Taala anduh sahawiha niyu kami hasupaya isab kaingatan namu' in wrong namu', sabab bukun katan nabassa niyu mabassa namuh, iban bukun katan sin kiyaingatan niyu kaingatan namuh…Magsukul kaniyu katan...WALHAMDULILLAAHI RABBIL A'LAMEEN.
Patumtum:
Subay bassahun sin kababa-ihan iban kamaasan in duwa topic yan "Pasalan sin Mahar" iban "Pagpaluhay sin Mahar", hasupaya maagad nila in kabayaan sin sarah ha tungud sin pag-ungsud, iban hasupaya malandag in pag-asawa, iban hasupaya in kamaasan dih magpalagmak sin Ungsud, amuin mangdahi ha hikapagbackout sin Usug Miskin sabab sin taas sin susukatan sin kamaasan. Ha masa bihaun ALTAH in mahalgah ha kaibanan, amuyan in nahinang logic bihaun, in kabayaan sin sarah tiyaykuran na. (Tabiyah ha kaibanan kamaasan iban kababa-ihan, bukun katan)
Sumagawa' bang dugaing Agama in umasawa kanila, misan wayruun Ungsud ok na, sartah hipagbansag nila pa, nakabana in anak nila muslimah Usug kafir!. Sah, bang bangsa nila tausug, iyakan, maranao, maguindanao etc., nakalanduh in taas sin Ungsud.
Magmaap iban tabiyah ha kaibanan, amuyan in patumtum namuh ha mga kababa-ihan iban kamaasan nila. Bassaha niyu dakuman.
